DHËNDRI

DHORI THANASI

Dhëndri

Djaloshi i vogël, nga më të afërmit ose më i preferuari i dhëndrit dhe familjes së tij, kalonte nëpërmjet dasmorëve me pasqyrën e vogël, zgjatur me të dy duart drejt secilit, dhe sekush prej tyre, pasi fuste dorën në xhep, daroviste me shuma të ndryshme lekësh. Shumica i fërkonte kokën, e kapnin për faqesh, i flisnin fjalë buzagaz, por djaloshi qëndronte si i ngrirë dhe i turpëruar, megjithatë levizte tek secili sikur të ishte robot.
– Të pafshim dhëndër !- ishin urimet më të spikatura.
– Oh.hhhooo. Kokoroçiiiii.- shtonin të tjerë.
Sidoqoftë djaloshi, i veshur si i rritur, me një kostum të blutë, këmishë të kaltër dhe kollare ngjyrë deti me pika të bardha, ishte statujë që nuk fliste. Vetëm vazhdonte ritualin sipas porosisë dhe ecte nxitimthi të përfundonte misionin. Sytë e tij ishin përqendruar mbi pasqyrën dhe tufën e lekëve që shtohej sa nga njeri tek tjetri.
Pas pak, djaloshi me pasqyrën e shtrirë drejt të pranishmëve, do të ishte para një burri të moshuar dhe me pamje paksa ndryshe nga të tjerët. Ai nuk qëndronte më këmbë. Mosha apo emocionet e kishin lodhur atë aq sa dhe i ulur dukej i rënduar. Ja, pasqyra ndaloi tek ai.
– Come on!-tha ai shumë ngadalë, sikur i frikohej dëgjimit të këtyre fjalëve, ose sikur t’i kishte vetëm për djalin. Ky nuk reagoi, ose nuk shqoi dallimin e tyre prej gjuhës së tij. Për të ishin njësoj të gjitha fjalët. Djaloshi nuk u vinte re fjalëve që dëgjonte. Tek ai në ato çaste zotëronte vetëm kryerja e atij parakalimi me pasqyrën, të cilën donte ta hiqte qafe sa më shpejt.
Burri i rënduar, me stërmundim përkuli kokën mbi pasqyrën dhe u mundua të shihte fytyrën e tij në atë pak vend që lekët kishin lëne bosh. Nuk e shqoi dot ravijëzimin e kontureve të pamjes se tij. Fytyra i dridhej mbi pasqyrën sikur të shihej jo mbi të por mbi një pellg me ujë jo të pastër e me rrathë te dendur . Pastaj i zgjati shumë ngadalë, me dorën qe i dridhej, disa dollarë, thua se po shlyente një borxh të vjetër e të madh dhe po hiqte qafe një barrë te rëndë. Mandej, duke e parë djalin si të ishte një krijesë qiellore, i rrodhën pika loti.
Ndërsa djaloshi me pasqyrën e dhëndrit ndodhej para njeriut me pamje disi të ndryshme nga të tjerët, vëmendja e dasmorëve kaloi nga djali tek ai. Te gjithë dalluan shikimin e tij mbi djalin, përkuljen e kokës mbi pasqyrën, vonesën e dorës qe dridhej dhe lotët. Ky trinom ishte i pazakontë në këtë procesion të gëzuar. Ata që s’e njihnin pyetën kush ishte. Të tjerët që, edhe ata s’e njihnin, por kishin dëgjuar lidhjet që kishte me dhëndrin, po ashtu pyesnin pse përkuli kokën, pse dridhej, pse qau, pse…pse….Ishin shumë pse? Te gjitha PSE?-të mbetën pa përgjigje, përjashto atë që ishte i afërm me familjen e dhëndrit e që vinte për herë të parë nga larg pas shumë viteve që pothuaj ishin harruar të numëroheshin.
***

Riti i pasqyrës së dhëndrit dhe darovitjes së dasmorëve mbi të nuk mbahej mend se kur kishte nisur. Pleqtë e të gjitha brezave kishin thënë se ishte shumë-shumë më larg se shpikja e vetë pasqyrës.
Plaku i mbërritur për herë të parë nga larg, që, kur kishte ikur, e thërrisnin Ali, kishte ardhur me emrin Alien.
Çdo djali në fshat i takonte që para se të dhëndërohej, të paktën një herë të mbante pasqyrën e dhëndrit. Kështu edhe plakut, kur ishte nëntë vjeç kishte mbajtur pasqyrën për kushëririn e tij të parë dhëndër dhe pas gjashtë vjetëve, një nipi i tij tetë vjeç, djali i motrës, kishte kryer të njëjtën gjë për vetë atë, Alinë dhëndër. Urimet që ju drejtuan atij prej dasmorëve për ta parë sa më shpejt dhëndër erdhën më parë se ç’duhej, teksa ai nuk kishte mbushur akoma mirë pesëmbëdhjetë. Ai kishte qenë djalë i vetëm dhe jetonte atë kohë me dy prindërit, ndërkohë që e vetmja motër ishte martuar në një fshat të largët. Jetonin me të shtyrë ditët. Prindërve pleq u ishin shterur fuqitë dhe bënin ndonjë punë sa për të qenë, rreth e qark shtëpisë, më shumë zvarrë se më këmbë. Ai, Aliu, kishte marrë barrën e shtëpisë që dymbëdhjetë vjeç, duke punuar argat sa në një derë në tjetrën, por fuqitë e tij njomëzake nuk mund të mbulonin kërkesat për jetën e tre vetëve. Ndërhyrja e të afërmve solli në korrik fejesën e shpejtë, për të shtuar krahun e punës në familje. Fejesa zgjati sa hap e mbyll sytë, si shiu i beharit, dhe, pas saj, në gusht trokiti dasma. Te gjithë ndihmuan këtë dasmë, të afërm dhe jo të afërm. Familja shtroi zemrën e bardhë për djalin e vetëm. Të tjerët e mbushën me mishrat e pjekur, rakinë, verën, sazet e deri tek rrobat e dhëndrit.
Dasma, në të vërtetë, ishte prerë për një vit më vonë, por ndërhyrja e kryeplakut se, Aliu si bir i familjes më të skamur në fshat, duhet të shkonte në kurbet për të zënë ndonjë grusht me pare, bëri që dita e martesës të afrohej vetëtimthi.
Një javë para dasmës, kryeplaku trokiti tek dera e tyre më të ngrysur.
– E shoshita këtë punë me prefektin dhe ai nuk ma prishi-ia nisi fjalës kryeplaku.
– Ç’është, zoti kryeplak, për ç’hair është fjala?-pyeti i ati i Aliut, ndërsa e shoqja dhe i biri shihnin njeri-tjetrin.
– Po ja, nga fshati ynë ju jeni më të këputurit dhe Aliu do te niset për kësmet. Është shumë larg, por kjo e shkrete para nuk nxirret kollaj-.
– Gëzuar, – uroi ai duke ndërprerë fjalën tek po kthente një pikë nga kupa e rakisë që zonja e shtëpisë i vuri para. Pastaj kryeplaku i hodhi sytë tek te tre. Ata dukeshin të shastisur.
– E mo, ç’më qëndroni kështu?! -Tha me ton të lartë. -Unë jam i mendimit dhe ngul këmbë për këtë se në të gjithë fshatin tonë ai, që duhet të shkoi është vetëm biri i juaj-.
Asnjeri nga të shtëpisë nuk pipëtiu, ndërkohë që sytë i mbanin mbërthyer tek kryeplaku. Kishin frikë të shihnin njeri tjetrin dhe megjithëse ishte vapë, ndjenin të dridhura.
Teksa kryeplaku i vuri re në këtë gjendje, ata te tre iu dukën si tri copa guri të ftohtë që, pasi ishin copëtuar, s’ishte e vështirë të thërrmoheshin e bëheshin pluhur. I erdhi keq për një çast dhe mendoi se mos kishte bërë gabim, por për sekondë e zotëroi veten dhe për të ndryshuar gjendjen e krijuar e për ta bërë të padiskutueshme vendimin e tij të drejtë, nisi të fliste përsëri.
– Le që këtë punë e kam përfunduar dhe s’kam ardhur për t’ju pyetur. Kështu si them unë është më e mira dhe ju e dini këtë si buka që hamë. Tani kjo punë iku. Shpejt e shpejt të lajmërojmë njerëzit se kohë s’ka dhe bashkë me dasmën edhe do ta përcjellim Aliun. Apo jo, more Ali djali? E, se harrova, me Napolonat që do të mblidhen në dasmë besoj se do të kavërdiset edhe udhëtimi. Hajde të të vejë mbarë mor bir e të na kthehesh zengjin sa më shpejt-.
Këtë radhë po fliste duke qeshur. Ishte i sforcuar në atë të qeshur por autoriteti i tij bëri që tre anëtarët e shtëpisë ta merrnin si te natyrshme e kësisoj të besonin. Dukej sikur nuk kishte rrugë tjetër, veçse të bindeshin.
Kjo ishte e tëra. Pas asaj nate, java që erdhi nuk kishte orë. Ditë- netët u bënë një. Gjithë të afërmit dhe shumë nga fshatarët vraponin për përgatitjet. Dasma nuk do të ishte njësoj si të tjerat. Me ardhjen e nuses, dhëndëri do të largohej kaptuar ujëra të ëmbël e të kripur dhe tokë të pa matë. Ajo që dihej saktë ishte vetëm ikja…

***
Vocërraku që do të mbante pasqyrën e dhëndrit Ali u caktua i nipi i tij, djali i motrës. Atij iu përsëriten disa herë se ç’duhet të bënte dhe po aq herë e vunë në provë derisa u bindën se s’kishin më se ç’ti mësonin. Natën e parafundit nisën një prej fisit të merrte Pasqyrën e Dhëndrit. Fshati kishte vetëm një pasqyre të tillë dhe ajo përcillej sa nga njeri dhëndër tek tjetri. Atë e kishin blere diku ne Anadoll me të hollat e grumbulluara fshatçe.
Çudia ishte e beftë kur i afërmi i caktuar ta merrte atë u kthye duar bosh.
– Është thyer -, tha ai me kokën të ulur dhe turi të varura gjithë inat e turfullimë.
Sa ishin aty dhe dëgjuan, shtangën. Asnjeri nuk po nxirrte zë. Asnjeri nuk po pyeste. Asnjeri nuk po thoshte se ç’duhet të bënin. Të gjithë u prenë dhe askush nuk po lëvizte. Në mendjen e sekujt ishte habia se pa Pasqyrën s’kishte dhëndër. S’kishte këngë për të. S’kishte dasmë. Ata ishin mësuar me të dhe si pa e kuptuar fare, shekuj me radhë, nuk mund ta ndanin dot e ta veçonin atë nga dasma. Thua se dasma bëhej për Pasqyrën dhe jo për gëzimin, për dhëndërrin e për vetë vijimin e jetës.
Pazëshmëria vijoi gjatë derisa befas në konak hyri më plaku i fshatit. Ai hyri pa trokitur, ashtu sy hyn e mira ose e keqja dhe dera hapet vetvetiu. I mbajtur në shkopin e tij të përdredhur, më i moshuari ndaloi pak tek pragu, mori frymë thellë dhe pasi hodhi sytë rreth e qark tha:
-Mos kam ardhur keqaz. Unë ardhç për urim e marrë këngës.-
Asnjeri s’foli.
-More ççç’…bëhet këtu? Dasmë… apo mort…? Flisni ore të uruar-, mezi mundi të thoshte më i vjetri prej fshatarëve dhe gati sa u rrëzua sikur të mos ta mbante një prej te rinjve.
I hodhën një grusht ujë dhe ai u përmend. I thanë se kështu e ashtu e kishin hallin dhe ai e mblodhi veten. Fshati akoma ja kishte nevojën atij, mendoi kur dëgjoi ç’i thanë.
-Është një pasqyrë që s’thyhet kurrë, – tha ai me një krenari të shfaqur dukshëm e kryelartë.
-Ajo s’është prej xhami, po prej vetë jetës, e do të rrojë sa vetë jeta. Ajo është vetë fryma e shenjtë, vetë zoti, që, i qofshim falë, di ç ‘bën e ç’na lë për jetë të jetëve në shërbimin tonë.- shtoi ai duke drejtuar kryet lart i përgjunjur e me lot nënshtrimi në sy.
Të pranishmit u çliruan prej ankthit dhe prisnin me gojë hapur se cila ishte Pasqyra, për të cilën plaku fliste lirshëm e dukej se i kishte hedhur poshtë vitet që e kërrusën.
-Uji.
Të gjithë heshtën.
– Po. Uji.
Heshtja u zgjat edhe më.
-Uji. Dikur dhëndurët shihnin veten në ujë-, nënvizoi plaku.
– Mos e humbni toruan. Do të merrni një kusi nga ato që mjelim qumështin e lopës, do ta mbushni me ujë dhe ajo do të jete pasqyra e pathyeshme e dhëndrit tonë më të ri, Aliut-, i vuri kapak ligjërimit të tij më i vjetri i fshatit.
Njerëzit në fillim u habitën, por kur dëgjuan se më parë ishte bërë siç thoshte plaku, u çliruan.
Prezenca e dasmës nisi të zinte vendin e duhur pas atij trishtimi që pllakosi thyerja e të vetmes Pasqyrë dhëndurësh në fshat.
-Guri gjeti vendin, bari gjelbërimin dhe frutat begatinë.-, u shpreh një nga fshatarët që krijonte bejte këngësh aty për aty.
– Era e mbarë e rinisi barkën e pa shpresë drejt limanit të shpëtimit-, e forcoi mendimin e bejtexhiut “Kendimtari”. Kështu e thërrisnin bashkëfshatarët njeriun që lexonte ato pak libra që kishte sjellë nga kurbeti ku, sipas tij kishte bërë “dy gram shkollë”.

***
Mëngjesi i dhëndrit ishte nga më te veçantit dhe më të gëzuarit në familjen e djalit. Familja e vajzës kishte dhe ajo të veçantat dhe gëzimet e veta, krejt të ndryshme. Dhëndëri, i ulur në karrigen e vetme të lartë dhe të gdhendur që kishte fshati, ishte gjithë nur dhe me pamje mbreti. I veshur me rroba si asnjëherë, Aliu ishte qendra e vështrimeve, bisedave, përkujdesjeve dhe këngëve. Karrigia, që edhe kjo shëtiste vetëm në këto raste sikurse pasqyra, kishte nje hije që të pranishmëve u detyronte respekt dhe përulje. Dhëndëri dhe karrigia njëzoheshin dhe njerëzit jo gjithmonë ishin të qartë në se dhëndëri ishte kryesori mbi karrige, apo kjo që mbante dhëndrin ishte më e rëndësishme. Kishte që mendonin se prania e karriges ishte pushtet i padiskutueshëm që shtonte madhështinë e dhëndrit, pasi, thoshin ata:,
-I ulur këmbëkryq në dysheme, hiret e dhëndrit do të zveniteshin.-
Por të tjerë ishin kokëfortë në idenë se dhëndëri ishte strumbullari dhe këtë s’e luante as topi i Allamanit.
-A mund të kemi dasmë pa dhendrin, vetëm me karrigen?- I mëshonin ata me force mendimit të tyre.
Pala e tretë, që fshatarët i quanin –Qejfmosprishësit-, i sheshonin dy palët e tjera me idenë se karrigia dhe dhëndëri ishin binjakët e pandarë të ditës më të shënuar në jetën e njerëzve. Sepse, sipas tyre, në tri ditët e veçanta në jetë, dasma ishte në dorën e tyre, ndërsa lindja dhe vdekja ishin data të paracaktuara prej të Plotfuqishmit.
-Karrigia e lartëson dhendrin dhe ky e zbukuron karrigen-nëvizonin triumfalisht Qejfmosprishësit.
Këto biseda u ndezën gjatë dhe vrullshëm meqenëse dhëndri Ali ishte një dhëndër i ri plot nur e dritë dhe rrallë ndonjëherë ishte parë në fshat një i tillë dhe thua asnjëherë karrigia s’kishte mbajtur mbi vete një krijesë të tillë.
Ndërkohë që njomëzaku dhëndër ndihej si në një botë magjike mbi karrige dhe i rrethuar nga të afërmit dhe fshatarët e shumtë qe hynin e dilnin, këngët kushtuar atij s’kishin të reshtur. Ato here përshkruanin bukurinë, herë qanin djalërinë e më të shumtën përcillnin humor, aq sa dhe vetë këngëtarët dhe iso mbajtësit qeshnin. Kudo, përreth shtëpisë, brenda e jashtë, por sidomos tek dhoma e dhëndrit, hareja ngadhënjente dhe dukej se s’do të shterte, por ajo u bë triumfuese kur në të hyri “berberi” dhe të nipit të dhëndrit i dhanë kusinë me ujë pusi. “Berberi” gjithmonë ishte dhëndri i mëparshëm. Kishin kaluar afro dy vjet që kur ai, sikurse Aliu tani, ishte ulur në atë karrige. Pasqyra ishte thyer ne shtëpinë e tij. Shumë nga fshatarët e gjykonin këtë si ogur te keq. Kishte të tjerë që e zbutnin këtë duke thënë se në këta dy vjet ai kishte lindur djalë dhe kjo tregonte që ishte njeri me ogur te mirë.
-Ali po të vjen berberi, dhëndëro,
Dhëndër, dhëndërooooooo.
Të të bëj si dritë ylberi, dhëndëro,
Dhëndër, dhëndërooooooo.
Ishte ky fillimi i këngës sapo ish dhëndri hyri në dhomën e dhëndrit të ri.
“Berberi” po përgatiste veglat e qethjes dhe të rrojës. Djali me kusinë qëndronte para dhëndrit në pozicionin që e kishin porositur. Dhëndri Ali hodhi njëherë sytë nga kusia, pa veten dhe, megjithëse fytyra në ujë kishte një dridhje të lehtë, atij i pëlqeu pamja dhe sikur s’i pëlqeu që për pak do të merrte një dukje tjetër. Ndoshta i dukej se ndryshimi që do sillnin gërshërët dhe brisku do t’i treste njëherë e mire djalërinë kur ai jo s’ishte ngopur, por akoma s’kishte nisur ta shijonte atë. Pastaj tha me vete:
-Le të bëhet ç’të bëhet, mbase është me të vërtetë më mirë sikurse të gjithë po thonë,-dhe mori drejtqëndrim duke pritur i bindur ç’do të bënte ish dhëndri mbi kokën e dhëndrit të ri.
Kënga vijonte:
-Ali harro djalërinë, dhëndëro,
Dhëndër, dhëndërooooooo.
Ktheji faqen burrërisë, dhëndëro,
Dhëndër, dhëndërooooooo.
Tek “berberi “ia nisi të qethurit, ata që këndonin dhe të tjerë, filluan që, së bashku me këngën, të kërcenin përreth karriges, dhëndrit, “berberit” dhe djalit me kusinë me ujë. Zëri tashmë ishte më i lartë. Këmbët kërciteshin mbi dysheme. Djali me kusinë me ujë, sipas porosisë, mundohej ta mbante atë të pa lëvizur, por kjo ishte e kotë. Uji dridhej dhe rrathët kapnin njëra- tjetrën, si në një garë të pafund përplasje dallgësh deti në breg. Dhëndëri Ali e hodhi disa herë vështrimin mbi ujin e kusisë e fytyra e tij notonte në gjithfarë formash mbi e nën rrathë e herë dukej sikur ai po dilte nga një pus me fytyrë të rrudhur, herë tjetër sikur koka e tij ishte krijesë uji pa formë të rregullt që rrathët brenda kusisë mundoheshin t’i jepnin trajtë sipas tekave të tyre apo sipas ritmit të këngës e valles që sa vinin e harboheshin.
-Ali beu trim mbi shokë, dhëndëro,
Dhëndër, dhëndërooooooo.
Mos i mbaj sytë për tokë, dhëndëro,
Dhëndër, dhëndërooooooo.
“Berberi” e mbaroi qethjen e flokëve dhe u bë gati për rrojtjen e mjekrës. Mbeti për një çast si i hutuar duke parë fytyrën njomëzake të dhëndrit që s’kishte asnjë shenjë dirsje të mustaqeve dhe mjekrës. Të gjithë e kuptuan ngurrimin e tij dhe bënin me shenjë të vazhdonte sipas traditës. Zakoni ishte i paracaktuar, për qethje dhe rruajtje. Pa këto nuk kishte dhëndër. Dora e “berberit” po kalonte lehtë briskun në faqet pa qime të dhëndrit.

Tanimë dhëndëri po thuaj ishte gati të shkonte të merrte nusen ndërsa kënga s’ndalej.
Ali beu namuzqari, dhëndëro,
Dhëndër, dhëndërooooooo,
Është gati nusen të marri, dhëndëro,
Dhëndër, dhëndërooooooo
Mos iu tremb ti natës parë, dhëndëro,
Dhëndër, dhëndërooooooo,
Se je burrë që s’ke të sharë, dhëndëro,
Dhëndër, dhëndërooooooo.
“Berberi” e shkundi mirë e mirë me cohën e bardhë tek qafa e faqet dhe e spërkati me lëngun erëmirë që gratë e fshatit sajdisnin për këtë ditë.
-Me shëndet dhëndër e të na trashëgohesh me një tufë fëmijë-uroi ai.
-Amin! Amin o zot e të na kthehesh sa më shpejt prej kësmetit- shtuan të tjerët.
Aliu u përkul e zgjati për herë të fundit kokën tek uji i kusisë. Fytyra i kishte marrë një pamje tjetër. Uji kishte rrathë me kreshta të lehtë, por ato nuk arrinin të mbytnin pamjen e kokës së bukur të dhëndrit të njomë. Ai u ndie mirë dhe vetja iu duk si princi i përrallave që i kishte dëgjuar aq herë prej se ëmës, por i erdhi keq dhe e quajti veten të pafat që në këtë ditë nuk qe e thënë të shihej në PASQYRËN e dhëndrit. Përkundër kësaj donte ta zbuste ketë humbje duke kujtuar se ishte parë në pasqyrë ditën që e kishte mbajtur atë për dhëndërinë. Kjo kishte qenë dita e parë dhe e fundit, deri ne atë kohe.
Shikoni diellin vetë, dhëndëro,
Dhëndër, dhëndërooooooo.
Është Aliu ynë me fletë, dhëndëro,
Dhëndër, dhëndërooooooo.
Po vete të sjellë ylberë, dhëndëro,
Dhëndër, dhëndërooooooo.
Të na ndrisë këtë derë, dhëndëro,
Dhëndër, dhëndërooooooo.
Ishin vargjet e këngëve që po përcillnin dhëndrin që, së bashku me krushqit, u nis të merrnin nusen. Kusisë i derdhën ujin dhe nipi i Aliut me kusinë bosh iu drejtua dasmorëve te darovitnin në të.

***
Kur nusja po i afrohej shtëpisë ia nisën grupi i grave:
Dilni se na dogji malli, shoqe-ni,
Po zbret thëllëza nga mali, shoqe-ni.
Ia ktheu grupi I burrave:
Djali ynë pehlivanë, shokë-ni,
Azganë përmbi azganë, shokë-ni.
Të dy grupet vazhdonin hidh e prit dhe ndërsa nusja iu afrua pragut të shtëpisë, vjehrra ngjeu gishtat me mjaltë e ia dha te resë t’i lëpinte që, sipas zakonit, të kalonin jetë të ëmbël si vetë mjalti e nektari. Mandej po me gishtat e saj e leu parmakun e lartëm të pragut me mjaltë që jeta e çiftit dhe asaj shtëpie të kishte mbarësinë, rregullsinë e pjellshmërinë e bletëve.
Burrat dhe gratë që vazhdonin të ishin të ndarë më vete, pas këngëve me tone mikpritjeje dhe hareje, herë pas here hidhnin e përcillnin këngë për të qeshur. Ia nisën prej grupit të burrave:
Shih, shih, shih si tundet vrroma,
Fustani dyzet mballoma
Mos pandeh se unë të dua,
Dyzet vjet do rri pa grua.
Pa mbaruar mirë burrat, gratë ia kthyen:
Nusja jonë si flori, si flori,
Vesë pikuar mëngjesi, mëngjesi.
S’është për ty more Ali, more Ali,
Me buzë prej qumështi, qumështi.
Këngët, urimet, dollia, të qeshurat dhe kërcimet vazhduan aq gjatë sa që çiftit i lanë vetëm dy orë kohë për natën e pare te martesës. Këto dy orë mbetën të vetmet për bashkëshortët.

***
Pas dy orëve, pa gdhirë mirë, dhëndëri do merrte rrugët e  panjohura. Çifti mbeti vet në odën e përgatitur enkas për ta. Katër kandilat e ndezur ndriçonin aq sa bukuria e të dyve të mos tretej prej tymit të vajit. Të dëshiruar për natën e parë u vështruan për një kohë tek njeri-tjetri pa folur. Të lodhur pa mase vetëm sa mundën të përqafoheshin e të shtriheshin në rrobat e shtruara në dysheme e të shkëmbenin dialogun e përgjumur.
-Do të kthehem shpejt. Të premtoj. –Tha ai.
-Mos e lër merakun të kthesh kokën prapa. Prindërit e tu janë të mitë. Sytë do t’i kem tek dera. Do të pres. Fli! Do të bësh rrugë të gjatë.- Tha ajo.
Asnjeri prej tyre nuk mori vesh në se fjalët e ndërsjella u dëgjuan tek secili. Dy zemrat rrihnin sekush më vete dhe dy trupat ndjenin vetëm një ritëm. Nuk qartësuan në ata folën apo ato fjalë ishin një bisedë zemrash. Të dy të përqafuar si vëlla e motër u përhumbën në gjumin e shkurtër derisa i ati i Aliut trokiti për gatitjen e largimit të dhëndrit.
Nuk kishin pse të përqafoheshin për ndarjen. Kishin mbetur të përqafuar. Ndryshimi qe vetëm hapja e zvargur e syve. Te dy kishin parë ëndrrën më të bukur të natës së parë të çiftit. E ç’nuk kishin bërë në atë ëndërr. Çdo gjë. Që nga përrallat e fëmijërisë, të pa treguarat e netëve burrë-grua e deri tek tufa e kalamanave qark tyre.
Pastaj faqet e tyre u njomën. Të dy derdhën lotë. Ai kujtoi se ishin të saj. Ajo mendoi se ishin të tij.
Kjo ishte përshëndetja e pas dy orëve njohjeje dhe jete bashkëshortore. Të dy shpresonin se do te takoheshin. Nuk e dinin se kur, por besonin se një dite kjo do te ndodhte. Asnjërit prej te dyve nuk ua priste mendja se ndoshta edhe s’do te shiheshin kurrë.
***
Këto ju kujtuan plakut që vinte nga larg për herë të parë në vendin e tij, teksa djaloshi me pasqyrën e dhëndrit kalonte sa nga njeri tek tjetri dasmor. Në ato çaste kujtesa e tij kishte fshire gjithçka nga jeta e gjatë në vendin e largët. Pastrimi i dëborës me këmbë zbathur, tetëmbëdhjetë orët e përditshme rropatjeje në shkrirjen e metaleve, humbja e ndjenjave disa herë gjatë një dite pune dhe ardhja në vete në vaskën e përmendjes me ujë të qelbur që s’mbetej asnjëherë bosh, të fala dhe letra të shkruara prej kalemxhinjsh që nuk mbërritën tek njerëzit e tij, humbja e vetëdijes për vite me radhë dhe mungesa e të hollave për tu kthyer sipas premtimit, dukej se kishin kaluar në një botë tjetër.
Kur zgjati kokën e pa fytyrën tek pasqyra e dhëndrit u rikthye në dhëndërinë e tij dhe iu bë qejfi që ia arriti ditës të shihej në të në ditë dasme. Ndihej dhëndër i vërtetë. Koha ishte ndalur aty ku ai e kishte lënë ditën që kishte kurbetuar. Kjo ishte dasma e vërtetë e tij. Por iu kujtua edhe fati i tij i keq me pasqyrën KUSIUJË dhe pamja e fytyrës iu drodh pak në pasqyrën që djaloshi i drejtoi atij, e cila për një çast të vetëm iu shndërrua në rrathë uji, si atëherë në dhëndërinë e tij të parë.
Fytyra që shihte ishte ajo e shumë viteve të shkuara, kur ai u be, siç i kënduan dhe thoshin njerëzit, DHËNDËRPRINC i paparë ndonjëherë në fshatin e tij. Pastaj pa aty një fytyrë tjetër. Atë të së Bukurës së Dheut, nuses së tij. Me tej iu njomën faqet. Pasqyra po qante. Nuk e dalloi në ai lëshoi pikat e lotit mbi pasqyrën e dhëndrit apo kjo i njomi faqet atij me fytyrën e nuses ravijëzuar mbi të. Ndjeu shtrëngim përqafimi.
Ishte takimi i premtuar. Ai ishte kthyer. E kishte mbajtur fjalën e dhënë. Dy orëshi i natës së parë të martesës kishte nisur rrugën e gjatë të pafundësisë. Çifti ishte në krahë të njeri-jatrit i rrethuar nga kalamanë mes një lumturie pa kufi në një botë mrekullie. Një shpërblim qiellor përfshiu qenien e tij dhe dy zemra rrihnin njësoj në trupin e tij, të vendosura të mos ndaheshin më kurrë.
***
Djaloshi me pasqyrën e dhëndrit e përfundoi misionin. Dhëndëri ishte gati të nisej për tek nusja. Dasmorët e ulur nëpër karrige u çuan dhe zunë të këndonin këngët e përcjelljes tij sipas traditës së lashtë. Plaku i ardhur nga larg nuk lëvizi nga vendi. Njeri prej dasmorëve iu afrua dhe i tha se zakoni e kërkonte që të ishte më këmbë në ketë çast. Por plaku s’lëvizi përsëri. Dasmori u tha të tjerëve se plaku nuk po çohej. Ata iu afruan. I folën dhe ata. Përsëri plaku i ardhur për herë të parë nga larg nuk ndryshoi qëndrim. E tundën lehtë. Asgjë. E tundën pak më fortë. E njëjta gjë.
I ngritën kokën dhe panë pika loti të ngrira mbi faqet e një fytyre që qeshte lehtë, ëmbël e lumturueshëm, të paparë ndonjëherë në burra e në dhëndurët e atij fshati.
-Duket me të vërtetë si dhëndër-, pëshpërsnin dasmorët.
Plaku i ardhur nga larg për herë të parë në vendin e tij qëndronte si përmendore natyrore me pamje engjëllore. Kapakët e syve të tij u mbyllën njëherë e përgjithmonë duke future brenda qenies skenën më të bukur të jetës së tij, atë të dhëndrit. Tërë atë peshë vitesh të rënda ai e numëronte vetëm si llogari të dy orëve të natës së parë të martesës. Jeta s’kishte regëtirë më pas kësaj. Ai kishte vegjetuar tërkuzën e tej zgjatur të viteve për t’ia arritur kësaj dite e të riniste pikërisht aty kë e kishte ndërprerë dhe, sa u përfshi në të, u ndie i lire të çelte portën e amshimit pa kufi.
Plaku erdhi për herë të parë dhe të fundit në vendin e tij prej vendit të largët. Plaku që në vendin e tij, Shqipërinë, e thërrisnin Ali, u kthye prej Amerikës me emrin Alien.*
Vdiq me emrin DHËNDËR.

*alien- i huaj, jashtëtokësor

Detroit, gusht 2005